Onkomowa, czyli cały ten szpitalny slang

Czas diagnozy i leczenia to codzienne rozmowy z lekarzami. Poniżej przygotowaliśmy słowniczek, który zawiera możliwie krótkie i rzeczowe definicje słów, które możecie usłyszeć od medyków na różnych etapach pobytu w szpitalu.

• Anemia – obniżona liczba krwinek czerwonych we krwi obwodowej, może powodować bladość skóry i osłabienie chorego.
• Aplazja (pancytopenia, „dołek”) – stan następujący zwykle po podaniu chemii, gdy obniża się liczba białych krwinek, szczególnie granulocytów, oraz czerwonych krwinek i płytek krwi. Dziecko może być słabe, zmęczone, może krwawić. Zwykle musi przebywać wtedy w szpitalu, mieć przetaczaną krew oraz podawane antybiotyki.
• Bilans płynów – suma wszystkich płynów przyjętych oraz wydalonych przez pacjenta. Zdrowa osoba wydala mniej więcej tyle samo płynów, ile ich przyjmuje.
• CRP (białko reaktywne) – białko ostrej fazy syntezowane przez wątrobę w sytuacji stanu zapalnego w organizmie, więc jego wysoki poziom informuje o toczącym się procesie zapalnym.
• Czynnik wzrostu granulocytów – podawany przez kilka dni w zastrzykach podskórnych powoduje zwiększenie produkcji granulocytów w szpiku kostnym, zwiększa ich ilość we krwi.
• Dieta izolacyjna – zalecana niektórym pacjentom w czasie aplazji, polega na ograniczeniu surowych owoców i warzyw, (których nie można dobrze umyć np.: borówek, truskawek, sałaty), oraz produktów z mleka niepasteryzowanego, aby uniknąć ryzyka zakażenia. Dodatkowo nie można jeść sera pleśniowego i orzechów.
• Droga centralna – rodzaj cewnika, który służy do podawania leków drogą dożylną, tak aby uniknąć codziennego wkłuwania się w żyłę, co może stresować dzieci. Jest to specjalna, giętka rurka, którą anestezjolog wprowadza przez skórę do dużych żył klatki piersiowej lub szyi. Zabieg jest wykonywany w znieczuleniu ogólnym. Prawidłowo pielęgnowany cewnik służy przez cały okres leczenia, dziecko wychodzi z nim do domu.
• Erytrocyty – to inaczej krwinki czerwone, oznaczane w badaniu jako RBC. Transportują tlen do całego organizmu, a wraz z nim – energię do narządów. O ich jakości świadczą takie parametry z badania krwi jak: hematokryt, poziom hemoglobiny i liczba erytrocytów w mm3.
• Hematokryt (HCT) – to badanie, które pozwala określić, jaki procent we krwi stanowią krwinki czerwone. Zarówno wynik przekraczający normę, jak i ten poniżej normy wskazują na konkretne zaburzenia w organizmie.
• Hemoglobina – to cząsteczka białka w krwinkach czerwonych, która przenosi tlen z płuc do tkanek organizmu oraz zwraca dwutlenek węgla z tkanek do płuc. Zapewnia właściwe natlenienie tkanek. Przy hemoglobinie poniżej 7 g/dl potrzebne jest przetaczanie krwi.
• Kominek – cotygodniowe spotkanie wszystkich lekarzy z oddziału wraz z radiologami w celu szczegółowego omówienia badań obrazowych (NMR, CT) i podjęcia decyzji o leczeniu.
• Krew – to płyn w naszych żyłach i tętnicach, niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu i narządów wewnętrznych. Odpowiada za odżywianie komórek, natlenienie, wydzielanie produktów przemiany materii z tkanek. Skład krwi to przede wszystkim krwinki czerwone (erytrocyty), krwinki białe (leukocyty), płytki krwi zwane trombocytami oraz osocze.
• Leczenie podtrzymujące remisję – leczenie, dzięki któremu jest możliwe utrzymywanie stanu remisji przez dłuższy czas. Najczęściej w formie tabletek.
• Leukocyty – to białe krwinki. Pełnią bardzo ważną rolę w organizmie – chronią go przed zakażeniami. Są produkowane w szpiku kostnym. W skład leukocytów wchodzą granulocyty, w tym neutrofile, eozynofile i bazofile. Podczas badania leukocyty są oznaczane symbolem WBC.
• Leukopenia – oznacza stan w organizmie, w którym liczba białych krwinek – leukocytów spada poniżej 4 tys./ul. To osłabia chorego w walce z zakażeniem.
• Małopłytkowość (trombocytopenia) – obniżony poziom płytek krwi, może prowadzić do siniaków, wybroczyn lub krwawienia.
• Morfologia krwi – badanie hematologiczne krwi pokazujące m.in. liczbę białych i czerwonych krwinek, poziom hemoglobiny, płytek krwi itd.
• Neutrofile – najliczniejsza grupa białych krwinek, oznaczanych na badaniu jako NEUT. Są odpowiedzialne za walkę z zakażeniami bakteryjnymi, a ich inne nazwy to granulocyty obojętnochłonne.
• Neutropenia – to niski poziom neutrofili w organizmie, które są jednym z rodzajów leukocytów. Oznacza stan większej podatności na zakażenia.
• Płytki krwi (trombocyty) – powstają w szpiku kostnym i są odpowiedzialne za procesy krzepnięcia krwi. Oznacza się je symbolem PLT. W przypadku zbyt niskiego poziomu płytek u dziecka mogą wystąpić krwawienia.
• Progresja choroby – pogorszenie się stanu chorego mimo zastosowanego leczenia. W onkologii jest to pojawienie się nowych ognisk choroby, zwiększenie masy guza.
• Protokół leczenia – konkretne, wcześniej ustalone zasady leczenia, które są inne dla każdego rodzaju nowotworu i u każdego pacjenta.
• Przerzut – nowe ognisko nowotworowe zlokalizowane w innej części ciała niż pierwotny guz, składające się z tych samych komórek co guz pierwotny.
• Remisja – wycofanie się objawów choroby nowotworowej w badaniach laboratoryjnych i obrazowych.
• Rokowanie – prognozowanie, jakie są szanse na wyleczenie.
• Rozmaz krwi obwodowej – badanie krwi pod mikroskopem, w którym ocenia się głównie wygląd białych krwinek oraz ich skład procentowy.
• Stadium choroby – określa, na ile zaawansowana jest choroba nowotworowa.
• Szpik kostny – to tkanka we wnętrzu kości, odpowiedzialna za produkcję składników krwi.
• Wenflon – to jałowa, plastikowa rurka umieszczana w żyle za pomocą igły, którą się następnie wyjmuje. Część wenflonu wystaje nad skórę i jest przymocowana do skóry plasterkiem ze skrzydełkami – stąd potoczna nazwa „motylek”. Do wenflonu można podłączyć kroplówkę lub strzykawkę z lekiem oraz pobrać bezboleśnie krew.
• Wznowa – ponowne pojawienie się choroby nowotworowej.

Po zakończeniu wstępnego leczenia onkologicznego (ok. 1–3 miesiące) wykonuje się bilans z oceną remisji choroby oraz odbywają się konsultacje specjalistyczne (m.in. kardiologiczne, neurologiczne, badanie słuchu) celem wykrycia ewentualnych powikłań po lekach. Po zakończeniu leczenia i potwierdzeniu remisji choroby pacjent zostaje skierowany pod opiekę poradni onkologicznej. Samo leczenie onkologiczne – w zależności od rodzaju choroby nowotworowej – trwa od kilku miesięcy do 2 lat.